HABER MERKEZİ - Aile Bakanlığı ve TÜİK ortaklığında hazırlanan “Kadına Yönelik Şiddet Araştırması”, kadın örgütlerinin sürece dahil edilmediği, şiddetin yapısal nedenlerinin yok sayıldığı bir veri tablosuna dönüştü.

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), kadınların yıllardır ısrarla talep ettiği “kadına yönelik şiddet verilerini” ilk kez yayımladı. Ancak araştırma, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın denetiminde ve TÜBİTAK’ın Kamu Kurumları Araştırma Destek Programı kapsamında, Marmara Üniversitesi işbirliğiyle yürütülerek devletin kontrolündeki bir veri üretimi haline getirildi. 18 bin 275 kadınla yapılan çalışma, şiddetin yaygınlığını sayısal oranlarla ortaya koyarken, erkek şiddetini besleyen politik, toplumsal ve kültürel nedenleri görünmez kılıyor.

 

Kadın örgütlerinin ve bağımsız araştırmacıların dışarıda bırakıldığı bu rapor, devletin “kadın politikalarının başarı hikâyesi” gibi sunulurken, gerçek tabloyu perdeleyen bir araç haline geliyor. Veriler, kadınların maruz bırakıldığı şiddeti sayılara indirgerken, sistematik erkek şiddetinin arkasındaki devlet politikalarını, cezasızlık kültürünü ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğini sorgulamaktan kaçınıyor.

 

Buna göre, yaşamının herhangi bir döneminde kadınların yüzde 28,2'si psikolojik, yüzde 18,3'ü ekonomik, yüzde 12,8'i ise fiziksel şiddete uğradı. Yaşamının herhangi bir döneminde fiziksel şiddete yüzde 14,7 ile en fazla 35-44 yaş grubundaki kadınlar uğradı. Bunu sırasıyla yüzde 14,3 ile 45-59 yaş ve yüzde 11,9 ile 25-34 yaş grupları takip etti.

 

Boşanan kadınların yüzde 62,1'i psikolojik, yüzde 42,5'i ekonomik, yüzde 41,5'i fiziksel, evli kadınların da yüzde 26,4'ü psikolojik, yüzde 19,9'u ekonomik, yüzde 11,6'sı fiziksel şiddet gördü. Daha önce evlenmeyen kadınların yüzde 25,7'si psikolojik, yüzde 14,2'si dijital şiddete ve yüzde 13,4'ü ısrarlı takibe maruz bırakıldı.

 

Ekonomik şiddet 

 

Araştırmada şiddete uğramış kadınlar, bunu uygulayan kişilere göre de incelendi. Buna göre, dijital şiddette "yabancı biri" yüzde 62,3 ile ilk sıradayken, evli olduğu/ayrıldığı evli olduğu/birlikte olduğu kişi yüzde 15,7 ile ikinci oldu. Israrlı takipte ilk sırayı yüzde 39,6 ile "yabancı biri", ikinci sırayı yüzde 32,1 ile evli olduğu/ayrıldığı evli olduğu/birlikte olduğu kişi aldı. Yaşamının herhangi bir döneminde ekonomik şiddete maruz bırakılan kadınların tamamlanan eğitim durumuna da bakıldı. Buna göre, bir okul bitirmeyen kadınlar yüzde 31,8 ile ilk sırada, yükseköğretimi tamamlayan kadınlar ise yüzde 8,9 ile son sırada dikkati çekti.

 

Psikolojik şiddete uğrayan kadınlar çalışılan sektöre göre incelendiğinde de yüzde 34'ünün özel sektörde, yüzde 31,9'unun ise kamu sektöründe çalıştığı görüldü. Ekonomik şiddete maruz bırakılan kadınların da yüzde 21,1'inin özel sektörde, yüzde 10,6'sının kamu sektöründe çalıştığı belirlendi.

 

Fiziksel şiddete uğrayan kadınların oranı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması-1 (İBBS) düzeyine göre incelendiğinde, fiziksel şiddetin en çok görüldüğü bölge yüzde 25,9 ile Kuzeydoğu Anadolu iken en düşük olduğu bölge ise yüzde 8,8 ile Ortadoğu Anadolu oldu.

 

Son 12 aylık dönem de incelendi

 

Son 12 ayda kadınların yüzde 11,6'sı psikolojik, yüzde 3,7'si dijital, yüzde 3,2'si ekonomik şiddete, yüzde 3,1'i ısrarlı takibe, yüzde 2,6'sı fiziksel şiddete, yüzde 0,9'u cinsel şiddete maruz kaldı. Şiddet türleri arasında birinci sırayı psikolojik, ikinci sırayı dijital şiddet aldı.

 

Bu dönemde şiddet türüne göre incelendiğinde, yoğun kentte yaşayan kadınların yüzde 12,2'si psikolojik, yüzde 4,2'si dijital şiddete, yüzde 3,4'ü ısrarlı takibe uğradı. Orta yoğun kentte yaşayan kadınların yüzde 9,1'i psikolojik, yüzde 3'ü dijital, yüzde 2,9'u ekonomik, kırda yaşayan kadınların ise yüzde 10,8'i psikolojik, yüzde 3,7'si ekonomik, yüzde 2,6'sı fiziksel şiddetle karşı karşıya bırakıldı.

 

En fazla şiddete 15-24 yaş grubu uğradı

 

Tüm şiddet türleri yaş grubuna göre incelendiğinde, son 12 ayda en yüksek oranda şiddete 15-24 yaş grubundaki kadınlar ve çocuklar maruz kaldı. Psikolojik şiddet yüzde 15,2 ile en çok 15-24 yaş grubundaki, en az yüzde 9,4 ile 45-59 yaş grubundaki kadınlarda görüldü. Dijital şiddete de en çok yüzde 7,3 ile 15-24 yaş grubundaki kadınlarda karşılaşıldı. Bu yaş grubunu sırasıyla yüzde 4,1 ile 25-34 yaş grubundaki, yüzde 3,2 ile 35-44 yaş grubundaki kadınlar izledi.

 

Araştırmaya göre, son 12 ayda kadınların maruz bırakıldığı ekonomik şiddet oranı incelendiğinde, yüzde 5,3 ile bir okul bitirmeyen kadınlar ilk sırada yer aldı. Bunu yüzde 5,1 ile ortaokul, yüzde 3,2 ile lise, yüzde 3,1 ile ilkokul, yüzde 1,5 ile yükseköğretim mezunu kadınlar takip etti. Bu dönemde psikolojik şiddete yüzde 10,2 ile en düşük oranla evli kadınlar uğradı.

 

Medeni duruma göre kadınların maruz bırakıldığı şiddet incelendiğinde, son 12 ayda fiziksel şiddete maruz bırakılan kadınların oranı sırasıyla yüzde 5,2 ile boşananlar, yüzde 3,1 ile hiç evlenmeyenler ve yüzde 2,1 ile evliler oldu. Israrlı takibe maruz bırakılan kadınların oranı da sırasıyla yüzde 7,3 ile boşananlar, yüzde 5,7 ile hiç evlenmeyenler ve yüzde 1,8 ile evliler olarak sıralandı.

 

Evli olduğu veya birlikte olduğu kişinin fiziksel ve/veya cinsel şiddetine uğrayan kadınların belirttiği şiddet nedenleri incelendiğinde, "erkeğin öfke kontrolü" bahanesi yüzde 21,7 ile ilk sırada yer aldı. "Erkeğin yetiştirilme tarzı" bahanesi yüzde 13,3 ile ikinci, "maddi sıkıntı" gerekçesi ise yüzde 13 ile üçüncü sırada dikkati çekti.

 

Şiddetin gerekçesi: Öfke kontrol sorunu

 

Şiddet davranışının gerekçesi olarak "erkeğin öfke kontrol sorunu" olduğunu belirtenlerin yüzde 28,3'ünün 25-34 yaş grubundaki kadınlar olduğu görüldü. Şiddet davranışının nedeni olarak "maddi sıkıntıyı" gösterenlerin yüzde 15,1'inin 45-59 yaş grubundaki, "erkeğin kadını kıskanmasını" gösterenlerin yüzde 14,1'inin 15-24 yaş grubundaki kadınlar olduğu görüldü.

 

Şiddetin gerekçesi olarak belirtilen "maddi sıkıntı", "erkeğin alkollü içki etkisinde olması", "erkeğin ailesiyle sorunlar", "erkeğin iş sorunları" kadının yaşının artmasıyla artarken, "erkeğin kadını kıskanması" kadının yaşı artarken azaldı. Evli olduğu veya birlikte olduğu kişinin şiddetine maruz kalan kadınlar, bu durumu ilk sırada yüzde 31,8 ile kendi ailesinden bir kadınla, ikinci sırada yüzde 10,2 ile kadın bir arkadaş/tanıdıkla, üçüncü sırada da yüzde 4,4 ile evli olduğu erkeğin ailesinden bir kadınla paylaştı. Kadınların yüzde 47,7'si ise evli olduğu veya birlikte olduğu kişinin kendisine uyguladığı en son şiddet davranışını kimseye anlatmadı.