Rozerîn Gultekîn-Elfazî Toral 

 

STENBOL - Siyasetmedara Kurd Gultan Kişanak li ser gavên ku ji bo avakirina aştiyê divê werin avêtin axivî û got: "Têrê nake ku mirov danûstandinan wekî maseyek ku aktorên siyasî lê rûdinin bibîne. Divê em di her qada jiyanê de danûstandinan bidomînin. Yên ku çîrokên xwe ji hev re vedibêjin, nikarin bibin dijmin." Cîgirê berê yê CHP'ê, akademîsyen Binnaz Toprak jî wiha axivî: "Bi gotina aştiyê aştî nayê bidestxistin. Ger serokkomar û Devlet Bahçelî samîmî be, divê ew tavilê pêvajoya demokratîkbûnê bidin destpêkirin."

 

Bi banga "Aştî û Civaka Demokratîk" a Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan di 27'ê Sibatê de pêvajoyek nû dest pê kir. PKK'ê di 1'ê Adarê de agirbest îlan kir û dû re jî di 12'yemîn kongreya xwe ya di 5-7'ê Gulanê de jî biryara çek danîn û fesh kirinê da. Di 12'yê Gulanê de ji raya giştî re ragihand. Dewletê hîn jî li dijî gavên berbiçav ên tevgera Kurd tu gavên berbiçav neavêtine. Her çend dewletê tu gavên berbiçav neavêtine jî, ji hêla komên civakî ve hewl tê dayîn ku aştiyê ava bikin. Yek ji van konferansa ku ji hêla Înîsiyatîfa Civakî ya ji bo Aştiyê ve bi sernavê "Vekirina Rêya Aştiyê" hat lidarxistin bû.

 

Siyasetmedara Kurd Gultan Kişanak û akademîsyen di heman demê de demên borî parlamentera CHP'ê Bînnaz Toprak ku beşdarî konferansê bûn li ser gavên ku ji bo avakirina aştiyê divê werin avêtin nirxandin kirin.

 

Pêvajoyek guhertin û veguherînê

 

Gultan Kişanak, diyar kir ku Tevgera Kurd berpirsiyariyên xwe bi cih aniye û gavên berbiçav avêtiye, wiha dest bi axaftina xwe kir : "Tevgera Kurd bi ked û fedakariyê hewl dide ku pêvajoyê pêşve bibe. Em dikarin hem vebûna wê ya teorîk, hem soza wê ya siyasî û hem jî gavên pratîkî bibînin. Eşkere ye ku di nêzîkatiya hikûmetê de hinekî serhişkî heye. Ev yek nîşan dide ku pirsgirêkek heye. Ev pirsgirêk ne ewqas kûr e ku neyê çareserkirin. Diyalog, danûstandin, çûn û hatina ji giravê û rewşa xwedîderketina li pêvajoyê, her çend bi teorîkî be jî, berdewam dike. MHP biryar daye ku li 81 parêzgehan civînan li dar bixe da ku pêvajoyê ji raya giştî re rave bike û berpirsiyariyê bigire ser xwe. Divê AKP û partiyên din ên siyasî heman tiştî bicîh bînin. Pêvajoya çareseriyê tê wateya pêvajoyek guhertin û veguherînê. Ger em ê aştiyê ava bikin, em ê hemî biguherin, veguherînê biceribînin û bi çareserkirina pirsgirêkên xwe ber bi pêş ve biçin. Ez deverên pirsgirêkê dibînim, lê ez nikarim bêjim ku ev nîşana astengiyê ye. Ez difikirim ku pêvajo dê bê guman pêşve biçe û ber bi encamekê ve biçe."

 

'Aştî ji bo jinan meseleyek prensîbî ye'

 

Gultan Kışanak, bi bîr xist ku jin di pêvajoya aştiyê de çalaktir in û destnîşan kir ku aştî ji bo jinên ku dibin hedefa şer meseleyek prensîbî ye. Gultan Kışanak wiha bi lêv kir: "Jin ji bo aştiyê amadetir in. Ew demek dirêj e dixebitin û çalakiyan li dar dixin. Înîsiyatîfa Jinan a "Pêwîstiya Min bi Aştiyê heye" hate damezrandin. Jin di vê pêvajoyê de li gorî beşên din ên civakî amadetir, bi biryartir û çalaktir in. Jin bedela herî giran a şeran didin, ji ber vê yekê aştî ji bo jinan meseleyek prensîbî ye. Wekî jinên li van axan, me ceriband û dît ku şer çawa bandorek neyînî li ser jiyana me dike, ji ber vê yekê çavkaniyên motîvasyonê hene ku em wekî jin werin cem hev, ji bandorên neyînî yên şer xilas bibin û têkoşîna aştiyê mezin bikin. Em nikarin vê zêdebûna tundûtûjiya li dijî jinan bêyî siyaseta şer bibînin. Kûrbûna xizaniya jinan ne serbixwe ye ji siyaseta şer. Em li kîjan eniyê binêrin bila bibe, em armanc dikin ku wekî jin têkoşîna hevpar mezin bikin da ku têkoşînek aştiyê ya xurttir bidin."

 

'Yên ku çîrokên xwe ji hev re vedibêjin nikarin bibin dijmin'

 

Gultan Kişanak, destnîşan kir ku pirsgirêka Kurd bi salan e tê nîqaşkirin lê tu gav nehatiye avêtin, ji bo çareserkirina pirsgirêkê wiha nêrînên xwe anî ziman: "Em dikarin her qada ku em lê ne veguherînin qada danûstandinê. Di civakê de têgihiştinek çêbû ku pirsgirêkek wekî pirsgirêka Kurd tune ye, pirsgirêkek rêxistinî heye û heke em wê çareser bikin, pirsgirêk dê çareser bibe, lê em dizanin ku tiştek wusa tune ye. Danûstandina civakî rewşa hevdu nas kirin û çîrokên xwe ji hev re vegotin e. Danûstandina civakî çîroka dayika Eren Bulbul e ku ji hev re çîroka dayika Ugur Kaymaz vedibêje. Yên ku çîrokên xwe ji hev re vedibêjin nikarin bibin dijmin, ew hewl didin ku hevdu fêm bikin û çareseriyan biafirînin. Têrê nake ku mirov danûstandinê wekî maseyek ku aktorên siyasî lê rûdinin bibîne. Divê em di her qada jiyanê de danûstandinê bidomînin. Divê em bi gotina, pirsgirêka Kurd çi ye? ew çawa dikare were çareser kirin? Ez çawa dikarim beşdarî aştiyê bibim, biaxivin? Danûstandin tê wateya zêdekirina hêza gotinan. Heke em girîngiyê bidin pêvajoya nû, divê em hêz û nirxa gotinan zêde bikin. Ez hemî beşên civakê, bi taybetî jinan, vedixwînim ku bi gotin û daxwazên xwe bi awayekî dînamîk bibin mijarên vê pêvajoyê."

 

'Ger ji dil bin divê demildest dest bi pêvajoyê bikin’

 

Akademîsyen û parlamentera berê ya CHPê Binnaz Toprak got, "Pêvajoya aştiyê divê bi demokrasiyê re bimeşe," û diyar kir ku ji bo avakirina aştiyê divê gav ji bo demokratîkbûnê werin avêtin. Binnaz Toprak got, "Li Tirkiyeyê axaftin û derbirîna ramanê pir zehmet e. Sîstema hiqûqî nexebite. Di destûrê de bend hene ku behsa azadiya raman, civîn û meşê dikin, û divê ev bend werin bikaranîn. Aştî bi gotina aştî nayê. Ji bo ku aştî pêkan be, hawîrdorek demokratîk hewce ye ku her kes bikaribe raman û nasnameyên xwe azad îfade bike. Hawîrdorek hewce ye ku divê dewleta hiqûqê lê bixebite. Divê pirsgirêka aborî were çareserkirin. Tirkiye nikare pergala hikûmeta serokatiyê birêve bibe, divê ev biguhere. Ger Tirkiye bikaribe bibe welatek demokratîk ku hiqûq lê bixebite, pirsgirêk dê ji holê rabe. Ger Serokkomar û Devlet Bahçelî, samîmî bin, divê ew tavilê pêvajoya demokratîkbûnê dest pê bikin. Gelek kes, ji Osman Kavala bigire heta Selahattîn Demîrtaş û Ekrem Îmamoglu, ji ber sedemên siyasî di girtîgehê de ne. Gelek kesên ku zarokên xwe dişînin dibistanên Gülen û pereyan di bankayan de dihêlin di girtîgehê de ne, divê ev pirsgirêk werin çareserkirin."

 

'Divê niqaş aşkere bên kirin'

 

Binnaz Toprak diyar kir ku  ev pêvajo têrê nake ku kesên desthilatdar bi Ocalan re biaxivin û pêvajoya aştiyê pêk bînin û got, " Divê rêxistinên civaka sivîl li hev bicivin û nêrînên xwe bînin ziman. Hemû kom pirsgirêk û daxwazên wan hene, û pêdivî ye ku ev werin çareserkirin, lê divê hawîrdorek were afirandin ku her kes bê tirs xwe îfade bike. Ji bo ku em karibin pêvajoyek aştiyê ya rastîn bi dest bixin, divê nîqaş aşkera bên kirin. Yên ku alîgirê aştiyê ne û yên ku li dijî aştiyê ne, divê bikaribin  azad nêrînên xwe bînin ziman."