Rabia Onver

 

COLEMÊRG - Rêvebera ÎHD'ê Pinar Şen Zengîn diyar kir ku polîtîkayên bêcezatiyê yên dewletê sûcdaran wêrek dike û got, "Armanca bingehîn a xebata jinan, nemaze li vê herêmê, ew e ku jin bizanin ku ew ne bi tenê ne. Em li kêleka her jinekê ne ku tê kuştin, rastî tundî, tacîz û tecawizê tê û em piştgiriyê didin wan jinan."

 

Zêdebûna hejmara mirinên gumanbar ên jinan li Kurdistan û Tirkiyeyê di salên dawî de înkarkirina sîstematîk a mafê jiyanê yê jinan eşkere dike. Polîtîkayên dewletê yên bêcezatiyê û nêzîkatiya wê ya parastina sûcdaran kuştinên jinan û mirinên gumanbar nahêle ku werin dîtin, rê li ber mirinên nû yên gumanbar vedike. Her roj ku derbas dibe, jinek nû di bin şert û mercên gumanbar de jiyana xwe ji dest dide û parastina sûcdaran hêrsa raya giştî zêde dike. 

 

Pinar Şen Zengin, rêvebera Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) a Colemêrgê, mirinên gumanbar ên jinan û polîtîkayên bêcezatiyê nirxand.

 

'Gelek sedemên bingehîn ên mirina jinan a gumanbar hene'

 

Pinar Şen Zengîn diyar kir ku li Tirkiye û Kurdistanê gelek sedemên bingehîn ên mirina jinan a gumanbar hene, û diyar kir ku yek ji van sedeman a herî girîng, parastina mêran a dewletê li dijî şîdeta mêran e. Pinar Şen Zengîn got, "Dema ku em bi taybetî li herêma Hekariyê dinêrin, em di pratîk û mînakên herêmî de bi zelalî dibînin ka çawa şîdeta li dijî jinan zêde dikin. Yek ji mijarên herî girîng ên ku divê li vê herêmê were nîqaşkirin normên baviksalar in. Hebûna pirsgirêkên navmalî bi hincetên cûrbecûr tê xemilandin û rewakirin, tê pêş civakê, û di xalek diyarkirî de, ev dibe normal."

 

'Şîdeta li dijî jinan zêde bûye'

 

Pinar Şen Zengîn diyar kir ku her jinek ku rastî şîdet, tacîz, tecawiz an neheqiyê hatiye, li daîreya polîsan an saziyên din ên ku ew ji bo giliyê diçe wir, xwedî nêzîkatiyek cûda ye. Pinar Şen Zengîn rave kir ku karmendên saziyên giştî û polîs, li şûna ku giliyên jinên ku rastî şîdet an tacîzê hatine bigirin, hewl didin ku wan şîret bikin û giliyên wan vekişînin. Pinar Şen Zengîn got, "Bi taybetî li gundan, mele û alimên olî yên ku ji hêla dewletê ve hatine tayînkirin, ku wekî hêzek serdesttir li ser gel têne dîtin, destwerdanê dikin. Eşkere ye ku ev biryarên ku li dijî jinan di bin navê Îslamê de têne girtin, di Îslamê de bingehek rastîn tune; ev yek bi xwendina Quranê bi hêsanî dikare were fêm kirin. Lêbelê, rêziknameyên qanûnî yên li pişt mirinan, nemaze kêmasiyên di qanûnên der barê jinan de, rê li ber zêdebûna şîdeta li dijî jinan vedikin. Ev di demên dawî de eşkere bûye."

 

'Polîtîkayên bêcezatiyê dibin sedema bêhêvîtiyê'

 

Pinar Şen Zengîn, destnîşan kir ku jin dema ku serî li stargehên jinan didin bi polîtîkayên cûda re rû bi rû dimînin û got, "Wekî ku di raporan de tê xuyakirin, Colemêrg yek ji rêjeyên herî nizm ên karmendiya jinan li Tirkiyeyê ye. Rastiya ku jinên li herêmê hîn jî nikarin kar bibînin, an jî dema ku kar dibînin, ji mûçeya herî kêm kêmtir têne xebitandin, hem helwestên kardêrên heyî û hem jî pirsgirêkên aborî yên ku ji hêla pergalê ve hatine afirandin eşkere dike."

 

'Em li kêleka her jinê ne'

 

Pinar Şen Zengîn diyar kir ku yek ji sedemên zêdebûna mirinên gumanbar ên jinan, bêcezatî û nebûna bicîhanîna Peymana Stenbolê ye. Pinar Şen Zengîn got, "Divê girîngiya Peymana Stenbolê were dubarekirin. Armanca bingehîn a xebata jinan a ku tê kirin, nemaze li vê herêmê, ew e ku jin bizanin ku ew ne bi tenê ne. Em dixwazin nîşanî wan bidin ku ji bo hemî pirsgirêk û fikarên wan deriyek wan heye ku serî lê bidin. Wekî ÎHD, em li kêleka her jinekê ne ku tê kuştin, rastî tundûtûjî, tacîz û tecawizê tê û em piştgiriyê didin wan."