Melike Aydin 

 

ÎZMÎR - Cinîyan qetî kerd ke hêrişê polîsanê nijadperestî yê muzîkê kurdî ke Stenbol de kerdibî, nîşaneyê polîtîkayê nîjadperestî yê demdergî yê dewlete yê û waştî ke sûcdarî semedê nê hêrişê ke demêko qalê aştîye ameyîne kerdiş, bêrê cezakerdiş.

 

13ê temmuzd de, keyeyêk ke pîknîk ra qezaya Bayrampaşa ya Stenbolî ra agêrayîne, semedê goşdarkerdişê muzîkê kurdî rastê şîdetê polîsan ame. Travmayê ke Zeynep Yaman cuyaya û semedê derbkerdişî mecbûr mende lez tut/e bîyaro dinya, reyke bîn eşkera kerd ke polîtîkayê bêcezayî û nefretî Tirkîya de çiqas aver şîyê. Reaksîyonê hemverê hêrişê nîjadperestî yê polîsan dewam kenê.

 

‘Na hedîseyêke tena nîya’

 

Tulin Osmanogullari ke Platformê Ma do Kiştişê Cinîyan Vindarnê, dîyar kerd ke şîdetê hemverê cinîyan pêro beşê komelî de yenê vînayîş, la nê hêrişî tena sey şîdetê hemverê cinîyan nê û ne zî tena sey nîjadperestî bêrê hesibnayîş û va, "Ma qalê keyyeêk kenê ke muzîkê kurdî goşdarî keno. No sucêk nefretî yê cidî yo. Cinîyêke digane kuyayîş wena. No hem nîjadperestî yo û hem zî sûcê nefretî yo. No eynî wextî de netîceya polîtîkayê hêzê sîyasî yo ke bi serran o ma ser o hukum keno ke her wareyî de hedef gêno, înan marjînalîze keno û înan nêvîneno. Cinîyêke digane raştê hêrişêk nîjadperestî amî. Na hedîseyêk tena nîya; na mojnayîşê polîtîkaya hêzê sîyasî ya kuçeyan a."

 

‘No beşêk hêrişê sîstematîk ê şarê kurdî ser o’

 

Femînîsta xosere Tugçe Kizildemir zî wina va: "Ganî toleransê hemverê ziwanê kurdkî, kulturê kurdî û kulturanê bînan ê nê herran, bibo bingehê cuya hembeş. Ganî berpirsiyarîyê nê hêrişî bi temamî bêro bicaardiş. Semedo ke hêrişê nîjadperestî yê bi nê rengî peynî bibê û cuyêka aştîyane pê bêro, ganî polîtîkayê nîjadperestî peynî bibê. Ma zanê ke Kurdistan de şîdetê sîstematîk ê dewlete hemverê cinî û tutan de est o. Şîdetê hemverê cinîyêke digane zî yew beşê lêşin yê hêrişê sîstematîkî yê cinîyan, tutan û şarê kurdî ser o. Na nuqta de ganî hesab berpirsiyaran ra bêro perskerdiş û ganî yê ke verê bi hawayêk zelal ameyê tomarkerdiş, bêrê muhakemekerdiş. Sey femînîst, ma nê prosesî taqîb bikerê."

 

‘Dewlete versûcê cinîyan a’

 

Emîne Akbaba ke endama Komeleya Cinîyan ê Halkevlerî ya, dîyar kerd ke hêrişê hemverê cinîyan, betalkerdişê Peymana Stenbolî ra dewam keno û va:  "Hêrîşê Stenbolî dir, me dî ke nîjadperestî senîn hetê  dewlete ra yeno kerdiş û demê prosesê aştîye de. No welat de taybetî bajaranê Kurdistanî de, dewlete şîdet hemverê cinîyan kerd û dewlete ke nê şîdetî bi bêcezayî xelate kena, nika Stenbol de şîdet hemverê cinîyan de kena. Ewro, dewlete sûcdarê şîdetê hemverê cinîyan a. Ma serra 2025ine de zî hesab berpirsîyarê şîdetî yê hemverê cinî û tutan de bipersê."

 

‘Bêtehamulîyê hemverê kulturê ma, ziwanê ma û bîyayîşê ma yo’

 

Yasemîn Elban ke Komeleya Ziwanê Avesta de ca gêna, dîyar kerd ke eke keyeyî muzîkê tirkî goşdarî bikerdêne, raştê nê hêrişî nêameyîne û va: "Bêşik, qalê wayî û birayî yeno kerdiş, la no hêriş bi hawayêk zelal bêtehamulîyê hemverê kulturê ma, ziwanê ma û heta bîyayîşê ma mojnenê. Ganî tirkî û neteweyê bînî hemverê nê hêrişî de bêveng nêmanê û ganî ê zî qebûl nêkerê. Şarê kurdî semedê aştîye her çî keno. Labelê, ganî Tirkîya nika çareserîyê verçimî aver bero ke heqê merdiman yê ke ameyê binpaykerdiş bica bîyarê. Ganî nê hedîseyî êdî nêvirazîyê. Kurdî nê çî rê êdî tehemûl nêkenê. Ma êdî nêwazenê xeberanê winasîyan bieşnawê.”