Elfazî Toral

 

STENBOL - Mergen Ariturk dîyar kerd ke îqtîdar zemînê şîdet û qetilkerdişan awan keno û va: “Her ke vengê cinîyan berz beno, zextê îqtîdarî û serdestîyê camêrdan zî zêde beno. Ma do hemverê qetilkerdiş û şîdetî têkoşînê xo berz bikerê.”

 

Tirkîya de qetilkerdişê cinîyan roj bi roje zêde beno. Îqtîdaro camêrd hemverê şîdet û qetilkerdişê mekanîzmayan pê nêano, polîtîkayê ke mudaxaleyê beden û destkewtişê cinîyan kenê, kenê dewre. Goreyê çeteleyê ajansê ma, 2024ine de 358 cinî ameyê qetilkerdiş, 221 cinî zî bi şik dinyaya xo bedelnayî. 4 aşmê ewilî yê serre de zî 105 cinî ameyî qetilkerdiş û 71 zî bişik dinyaya xo bedelnayî.

 

Temsîlkara Zanîngeha Stenbolî ya Federasyonê Femînîstê Ciwanan Mergen Ariturk derheqê şîdet û qetilkerdişê cinîyan ke her ke şino zêde beno de qisey kerd.

 

Mergen Ariturk wina qal kerd: “Qanûn pê nînê. 6284 pê nîno û Peymana Stenbolî şewêke de amî feshkerdiş. Badê nê qetilkerdişê cinîyan roj bi roje zêde bî. Cinîyê ke şîdet, desteştiş û tehdîdan vînenê êdî ameyê sewîyeya ke nêeşkenê qisey bikerê. Cînayetê cinîyan her roje yenê ciwîyayîş. Ganî îqtîdar qanûnan pê bîyaro. Eke verê cinîyan de ca bigîrê, qanûnê ke îfadeyê cinîyan esas gênê vejê, Peymana Stenbolî newe ra bikerê cuye, do cînayetî kêmî bibê. Çi heyf Tirkîya de qanûnêk wina çin o.”

 

‘Zemînê şîdetî îqtîdar awan keno’

 

Mergen Ariturk dîyar kerd ke xeyalê îqtîdarî ‘keyeyê pîroz o’ û wina va: “Semedê kontrol û îtîatî zêde bikero, keye pîroz vînenê. La cinî hemverê nê têkoşînê xo berz kenê. Wazenê cinîyan bipelçiqnê. Şikdarî zî nê zemenî ra feyde û cesaret gênê. Wexto ke wina bo cînayetî zî zêde benê. Polîtîkayê keyeyî çimeyê xurt ê destê îqtîdarî de yê. Her ke têgêrayîşê cinîyan xurt beno îqtîdarî zî vano keye. Semedo ke keye mekanîzmayê kontrolkerdişê komelî yo. Keyeyî kontrol bikerê, eşkenê komelêk ke sere tewênenê awan bikerê.”

 

‘Ganî qanûnî pê bêrê’

 

Mergen Ariturk dîyar kerd ke problemê cinîyan, problemê komelî yê û va: “Ganî heqê cinîyan bêro dayîş. Ganî qanûnî pê bêrê. Ganî îqtîdar vernîya qetilkerdişan pado. Wexto ke cezaya bi tesîr bêrê dayîş do şikdarî sûc nêkerê. Caardişê cezayan do cînayet û şîdet kêm bikero. Ma do têkoşînê xo her wareyî de pîl bikerê. Ma hemverê na polîtîkaya îqtîdarî de yê. Ma do ciwanê lîse û zanîngehî têkoşînê xo berz bikerê.”